اهمیت تغذیه گیاهی

مقدمه اهمیت تغذیه گیاهی

در حال حاضر، تغذیه­ نامتعادل گیاهی، منجر به سوء تغذیه در جامعه گردیده و از علائم آن می توان به ریزش مو، بد اخلاقی، سرماخوردگی هاي مزمن، کم حوصلگی، خستگی مفرط، پوکی استخوان، پوسیدگی دندان، کوتاهی قد، افسردگی، کم خونی، ایمنی پایین بدن و سرطان دستگاه گوارش اشاره نمود. با بهبود تغذیه گیاه، علاوه بر افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزي، کمبودها برطرف شده، وضعیت تغذیه ­اي مردم اصلاح و به دلیل افزایش ایمنی بدن، نیاز به انواع داروها در کشور به طور چشمگیري کاهش می یابد. بر اساس بررسی هاي به عمل آمده و با توجه به رتبه بسیار پایین بهداشت سلامت در جامعهء ایران در بین کشورها، وجود سوء تغذیه در ایران محرز است. به رغم آن که بیش از 85 درصد مردم کشور سیر می باشند، لیکن حدود 90 درصد به نحوي دچار گرسنگی سلولی هستند. زیرا تولیدکنندگان محصولات کشاورزی توجهی به مفهوم امنیت غذایی ندارند. بنابراین، در مقطع کنونی مدیریت علمی تولید و مصرف انواع کودها امري اجتناب ناپذیر است، تا بتوان از طریق اصلاح ساختار تولید، مصرف بهینه ي کود و تولید محصولات کشاورزي سالم، سطح سلامت جامعه را ارتقاء داد. از طرف دیگر وجود رابطه ي مثبت بین مصرف بهینه کود و تولید محصولات کشاورزي سالم وجود دارد. به طور کلی، وظیفه جامعه کشاورزی در هر کشوری این است که با بکارگیری علم و دانش نوین در جهت تولید محصولات کشاورزی بویژه محصولات استراتژیک گام بردارد. جهت نیل به چنین هدفی، اهمیت علم تغذیه گیاهی نمود پیدا می کند، چرا که از این طریق با صرف هزینه های متعادل و با دیدی آگاهانه می توان محصولی سالم و با کیفیت مطلوب تولید نمود که از یک طرف سبب افزایش درآمد زارعین و از سوی دیگر بهبود کیفیت غذای تولیدی می شود. با توجه به تمام موارد گفته شده، به اهمیت تغذیه گیاهی پی خواهیم برد. د ادامه در خصوص علم تغذیه گیاه خواهید خواند.

علم تغذیه گیاه

علم تغذیه گیاه، یک علم میان رشته ای بین علوم خاک و فیزیولوژی گیاهی است. در این علم، عناصر لازم برای فعالیت های متابولیک طبیعی در گیاه به عنوان عناصر مغذی شناخته می شوند و فرآیند تامین عناصر مغذی و دریافت آنها به عنوان “تغذیه” شناخته می شود. تغذیه گیاهی به طور کلی، به بررسی و مطالعه در مورد عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان؛ جذب عناصر غذایی توسط گیاه و توزیع آنها در گیاه؛ عملکرد عناصر غذایی در متابولیسم گیاه؛ تأثیر آنها بر رشد گیاه؛ عملکرد و پارامترهای کیفیت در محصولات زراعی؛ بهره برداری از عناصر غذایی خاک توسط ریشه گیاه؛ عوامل و فرآیندهایی که دسترسی گیاه را به عناصر غذایی در خاک کنترل می کنند؛ عناصر سمی موجود در خاک و تأثیر آنها بر رشد گیاه؛ استفاده از حامل­های عناصر غذایی گیاهی (کودها) و چرخه آنها در خاک؛ تعادل عناصر غذایی و حفظ حاصلخیزی خاک، می پردازد.

عناصر ضروری برای گیاهان

عناصر غذایی ضروری برای گیاهان، عناصر شیمیایی هستند که برای یک چرخه زندگی نرمال لازم هستند و بر اساس معیارهای زیر سنجیده می شوند:

1) کمبود عنصر باعث می شود که گیاه نتواند چرخه زندگی خود را کامل کند.

2) کمبود مختص عنصر مورد نظر است.

3) این عنصر به دلیل خواص شیمیایی یا فیزیکی مستقیماً در تغذیه گیاهان نقش دارد.

طبق این تعریف عناصر شیمیایی C, H, O, N, P, S, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Cu, Zn, Mo, B، برای گیاه ضروری هستند (شما میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله نقش و اهمیت عناصر ریز مغذی مراجعه نمایید). عناصر دیگر مانند سدیم، کلر و سیلیسیوم (عناصر مفید) ممکن است بر رشد گیاه تأثیر مثبت بگذارند ولی برخی گونه‌های گیاهی خاص وجود دارند که این عناصر برای آنها اهمیت زیادی دارند. همچنین، کبالت توسط برخی از باکتری ها، به عنوان مثال، توسط باکتری های تثبیت کننده نیتروژن مورد نیاز است و بنابراین ممکن است به طور غیر مستقیم به رشد گیاه نیز کمک کند. عناصر غذایی مورد نیاز گیاه، با توجه به مقدار موجود آنها در گیاه به عنوان عناصر پر مصرف و کم مصرف دسته بندی می شوند. همچنین، عناصر غذایی مورد نیاز گیاه بر اساس اهمیت آنها در رشد، عملکرد و حیات گیاهی قابل طبقه بندی هستند. این طبقه بندی شامل عناصر غذایی ساختمانی، عناصر ساختمانی فرعی، تنظیم کننده ها و حامل ها، کاتالیزورها و فعال کننده­ها می باشد.

طبقه بندی عناصر بر اساس اهمیت آنها در رشد

1. عناصر ساختمانی برای گیاه اهمیت حیاتی دارند، در مقادیر زیاد مورد نیاز هستند و به طور طبیعی در دسترس گیاه قرار می گیرند. این دسته از عناصر غذایی شامل کربن، اکسیژن و هیدروژن هستند.
2. عناصر ساختمانی فرعی که به آنها عناصر کلان یا پر مصرف نیز گفته می شود می توانند از طریق کودهای دامی و کودهای شیمیایی تامین شوند. اینها برای رشد و تولید گیاهان و تشکیل پروتئین ضروری هستند که شامل نیتروژن، فسفر و گوگرد می باشند.
3. تنظیم کننده ها شامل عناصری مانند پتاسیم، کلسیم و منیزیم هستند که رشد گیاه را تنظیم می کنند و در برابر آفات محصولات کشاورزی مقاومت ایجاد می کنند.
4. علاوه بر این، کاتالیزورها نیز شامل عناصری هستند (Fe، Zn، Cu، Mn، B، Mo و Cl) که به مقدار بسیار کم مورد نیاز هستند اما برای گیاه دارای اهمیت بسیار بالایی می باشند.

با توجه به مفاهیم و تعارف فوق، کودها به عنوان حامل های عناصر غذایی مورد نیاز گیاه در نظر گرفته می شوند. در مقاله بعدی مطالبی در خصوص تعریف کود و انواع آن ارائه خواهد شد.