بسته به زمینه فعالیت، کلمه “خاک” ممکن است معانی بسیار متفاوتی داشته باشد. از نظر یک مهندس ساختمان، خاک ماده ای است که به عنوان مصالح در ساخت سازه ها یا به عنوان فونداسیون سازه ها مورد استفاده قرار میگیرد. از دیدگاه زمین شناسی، خاک قسمت جامد و نرم از قسمت بالایی پوسته زمین است که با تجزیه مواد معدنی و آلی (بقایای گیاهی و جانوری) و تشکیل ترکیبات جدید ایجاد می شود. ما در این مقاله به تعریف خاک و مواد و اجزای تشکیل دهنده خاک و بطور کلی، پاسخ به این سوال که «خاک چیست؟» میپردازیم. پس تا پایان با ما همراه باشید. در ضمن در صورتی که خاک شما دچار کمبود عناصر ریزمغذی شده است میتوانید با مراجعه به فروشگاه سایت، نسبت به خرید کودهای مورد نیاز خود، اقدام نمایید.
فهرست مقاله
مقدمه تعریف خاک – خاک چیست؟
در بخش قبل، به تعریف خاک از نظر یک مهندس ساختمان و همچنین از دیدگاه زمین شناسی پرداختیم. از منظر یک خاکشناس، “خاک” لایه نازک حاصل از فرسایش سنگ مادر میباشد که به مرور زمان لایه های جدید تری روی لایه اولیه تشکیل شده و در نهایت نیم رخ خاک شکل میگیرد. نیم رخ خاک از لایه های افقی معینی تشکیل شده است که از نظر رنگ، بافت، ساختار و مواد آلی (بقایای گیاهی/جانوری و ریز جانداران خاکزی) با یکدیگر متفاوتند.
همچنین، خاک معمولاً به عنوان ذرات جامد ریز حاصل از هوا زدگی مواد سنگی موجود در سطح زمین یا مواد معدنی تجمع یافته توسط آب، باد و یا یخ که سطح کره زمین را پوشاندهاند، در نظر گرفته میشود. بارز ترین ویژگی خاک این است که به این ماده معدنی هوازده، مواد آلی (بقایای گیاهی/جانوری، ریز جانداران خاکزی) نیز اضافه میشود. طبق تعریف موسسه خاکشناسی آمریکا، خاک یک توده طبیعی متشکل از مواد معدنی و آلی است که بخش اعظمی از سطح زمین را میپوشاند و ریشه گیاهان را در خود نگهداری میکند. از آغاز پیدایش کشاورزی، خاک، محیطی طبیعی برای حفظ و رشد گیاهان شناخته شده است. در واقع، متداولترین دیدگاه در مورد خاک، بهعنوان واسطهای برای رشد گیاهان و تهیه غذا به طور مستقیم یا غیر مستقیم (از تهیه غذا برای طریق حیوانات) میباشد.
مواد و اجزای تشکیل دهنده خاک
خاک مخلوطی از مواد معدنی، مواد آلی، آب، هوا و موجودات زنده می باشد. به طور کلی خاک از دو بخش تشکیل شده است:
- بخش جامد خاک
- بخش خلل و فرج خاک
بخش جامد خاک
بخش جامد خاک شامل دو قسمت است:
- مواد معدنی خاک
- مواد آلی خاک
مواد معدنی: شامل ذرات ریز و درشت خاک با ابعاد و شکل های مختلف است که از تخریب و تجزیه سنگها تشکیل شده است. مواد آلی: در خاک علاوه بر ریشه گیاهان انواع جانداران درشت (کرم ها، موریانه ها، حشرات و…) و موجودات ریز (قارچها، باکتریها، جلبکها و …) زندگی میکنند و در اثر فعالیت همگی این موجودات، مواد آلی ریزی به نام هوموس (گیاخاک) در خاک ایجاد میشود که در جذب آب و نگهداری مواد غذایی در خاک نقش اساسی دارد. ممکن است به دلیل عدم مدیریت مطلوب ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک که در مقاله ای بتفصیل به آن پرداخته شده است، خاک دچار کمبود مواد آلی گردد. از این رو لازم است تا با افزودن کودهای آلی به خاک، نسبت به رفع مشکلات خاک، اقدام نماییم.
بخش خلل و فرج خاک
به فضاهای خالی بین ذرات جامد خاک، منافذ یا خلل و فرج میگویند. خلل و فرج، هوا و آب مورد نیاز ریشه گیاهان را در خود جای میدهند. ذرات خاک برحسب طرز قرارگرفتن، سه نوع خلل و فرج (برحسب اندازه) به وجود میآورند.
- خلل و فرج درشت: خلل و فرجی که آب در آنها تحت تاثیر نیروی ثقل سریع تخلیه میشود و محل ذخیره هوا محسوب میشود.
- خلل و فرج متوسط: این منافذ بیشتر در انتقال و هدایت آب کارایی دارند.
- خلل و فرج ریز: محل نگهداری و ذخیره آب است که به تدریج و در مواقع لزوم، گیاه آب مورد نیاز خود را از این منافذ تامین میکند.
ما در این مقاله به تعریف خاک و آشنایی با خاک و تعاریف آن پرداختیم. همچنین تلاش شد تا به این سوال که «خاک چیست؟»، «مواد و اجزای تشکیل دهنده خاک کدامند؟» پاسخ دهیم. در مقاله بعد به توضیح مفاهیم پایه در علم خاکشناسی خواهیم پرداخت. همچنین اگر علاقمند به افزایش اطلاعات خود در زمینه کود و نقش و اهمیت تغذیه گیاهی هستید، مطالعه مقالات مربوطه می تواند بسیار کمک کند. در ضمن اگر درختان یا گیاهانی دارید که دچار کمبود عناصر مورد نیاز گیاه شده اند، میتوانید با مراجعه به صفحه فروشگاه طوبی، نسبت به خرید کودهای شیمیایی مورد نیاز، اقدام نمایید. برای مثال یکی از اصلیترین عناصر ریزمغذی مورد نیاز گیاه، عنصر آهن میباشد که کمبود آن میتواند اثرات بسیار مخربی بر روی گیاه بگذارد. برای رفع این کمبود میتوانید نسبت به خرید کود کلات آهن 6 درصد اقدام نمایید.