EDDHA چیست؟ – معرفی کود سکوسترین آهن Fe-EDDHA

مقدمه معرفی کود سکوسترین آهن Fe-EDDHA

سکوسترین های موجود در ایران غالبا از نوع EDDHA می باشند. فرمول شیمیایی بنیان کلات EDDHA به شکل زیر می باشد :

بررسی ساختار شیمیایی کود سکوسترین آهن Fe-EDDHA

محصولاتی به غیر ازخانواده EDDHA که متعلق به خانواده بنیانهای آلی DTPA و EDTA می باشند هم در بازار ایران موجود می باشند که فرمول شیمیایی این کودها که نمک آهن آنها می باشد، در زیرآورده شده است:

ترکیب EDDHA همانطور که اشاره خواهد شد به غیر از شکل فوق که متعلق به ایزومر ارتو- ارتو است می تواند محتوی ایزومرهای دیگر همچون ارتو- پارا و پارا- پارا هم باشد. در طی فرایند تولید EDDHA تشکیل ایزومرهای فوق غیر قابل اجتناب است.با توجه به مباحث تغذیه گیاهی و مکانیسم های جذب آهن توسط گیاه و ماهیت فضائی این کمپلکس از بین سه ایزومر فوق، ایزومر ارتو- ارتو و در مرحله پایین تر از آن ایزومر اورتو – پارا ، در خاک های قلیایی پایدار بوده و توسط گیاه جذب می شود و می تواند به عنوان کود مورد مصرف قرار گیرد.

تصویر سه بعدی و فضایی مولکول Fe-EDDHA

بررسی وضعیت عرضه در بازار داخلی کشور

در حال حاضر کودهای ترکیب EDDHA بصورت پودر جامد که محتوی مقدار کل 6 درصد آهن می باشد به بازار ایران عرضه می شوند که از این مقدار بسته به شرکتهای تولید کننده، برای نمونه های گران قیمت اروپائی و مخصوصا سوئیسی، حداکثر تا 4.8% یعنی 80% و برای نمونه های تولیدی کشور چین با کیفیت متوسط تا 3.6% و در کودهای با کیفیت پایینتر، 1.5% حاوی ایزومر ارتو-ارتو- می باشند.

با توجه به جرم مولکولی 360 مولکول EDDHA، مشاهده می شود که ترکیب خالص Fe-EDDHA باید محتوی 13 درصد آهن باشد، در صورتیکه نمونه های تجاری عرضه شده به بازار محتوی تنها 6 درصد آهن می باشد، که برای کاهش درصد آهن از 13 به 6، استفاده از مواد افزودنی یا مواد پرکننده ضروری است که متاسفانه در نمونه های موجود در بازار ایران و مخصوصا در محصولات با کیفیت پائین از مواد رنگزای نساجی که سرطانزا نیز می باشند، برای این امر استفاده شده است.

کودهای EDTA و DTPA هرچند می توانند محتوی مقدار بیشتری آهن تا حد 15% باشند و از نظر قیمت به مراتب ارزانتر می باشند، اما این درصد بالای آهن را نمیتوانند بطور کامل در محیط های قلیائی خاک بصورت محلول حفظ کرده و آنگاه در اختیار گیاه قرار دهند و در این شرایط قلیائی تحت تاثیر شوک pH، آهن بصورت هیدروکسید نامحلول رسوب می کند.

بررسی میزان حلالیت و پایداری کلات EDDHA در خاک

همانطور که اشاره شد استفاده گیاه از عنصر آهن منوط به حلالیت آن در آب می باشد. در منطقه خاورمیانه و کشورهای تازه استقلال یافته شوروی سابق، اکثر خاک های کشاورزی بدلائل متعددی از جمله بخاطر وجود ترکیبات کربناته، از نقطه نظر اسیدیته یعنی pH خاصیت قلیائی داشته و اسیدیته این خاک ها معموال از 8=pH بالاتر است. در چنین خاکهایی با این pH کودهای آهن با ترکیبات معدنی مثل سولفات آهن و یا حتی کودهای آلی از خانواده EDTA و DTPA امکان محلول نگه داشتن آهن را ندارند و لذا کودهای خوبی نخواهند بود.  اما ترکیب EDDHA و هم خانواده های آن تا 10.5=pH امکان محلول نگه داشتن آهن را دارند، هر چند هیچ خاک کشاورزی دارای چنین PH نیست ولی در محیط خاک و تحت تاثیر حضور سایر کاتیون ها مانند کلسیم، منیزیم، مس ویا انیون های مانند فسفات این پایداری کلات کاهش یافته و تا PH نه (9) تا نه و نیم (9.5) هم قابل تصور است.

جمع بندی و نتیجه گیری

ترکیب Fe-EDDHA که اصطلاحا به آن سکوسترین 138 هم می گویند دارای رنگ شدید قرمز خونی می باشد. متاسفانه در سالیان اخیر بر اثر تبلیغات غلط که هیچ مبنای علمی حداقل از نظر شیمی ارگانیک ندارد، ارزیابی کیفیت کودها تا حد زیادی بر طبق رنگ آن صورت می پذیرد طوریکه هر چه کود سکوسترین رنگ قرمز شدیدتری تولید نماید یعنی کیفیت بهتری دارد و پیرو آن تلاشهائی توسط شرکتهای تولید کننده و توزیع کننده صورت پذیرفته تا رنگ کود عرضه شده هر چه بیشتر قرمز خونی باشد. همانطور که اشاره شد، از آنجائیکه در حین ساخت ترکیب Fe-EDDHA به غیر محصول ایزومر ارتو-ارتو، امکان تشکیل ایزومرهای دیگر همچون ارتو-پارا و پارا-پارا با شکل فرمولهای شیمیائی زیر هم وجود دارد، باید توجه داشت که از بین این دو ایزومر، ترکیب پارا – پارا با آهن کمپلکسی نداده و بالطبع نمی تواند نقش کودی ایفا کند.

مادر این مقاله به معرفی کود سکوسترین آهن Fe-EDDHA و همچنین پاسخ به این سوال که «EDDHA چیست؟» پرداختیم. اگر درختان یا گیاهان شما دچار کمبود عنصر آهن شده اند میتوانید نسبت به خرید کود کلات آهن Fe-EDDHA اقدام نمایید.