کودهای آلی – آشنایی با کودهای آلی و انواع آن – قسمت دوم

مقدمه آشنایی با کودهای آلی

به طور کلی، کودهای آلی به کود هایی اطلاق می شوند که منشاء طبیعی داشته و به وسیله میکروب­ها قابل تجزیه باشند. به عبارت دیگر به بقایای پوسیده جانوران، گیاهان، فضولات حیوانی، انسانی و زواید زندگی آنها نیز کود آلی اطلاق می شود. از ویژگی های مختلف کودهای آلی با کودهای شیمیایی قابلیت تجزیه پذیری آنها می باشد. به طوری که این مواد می توانند در اثر انجام واکنش های شیمیایی و یا فعالیت میکروارگانیسم ها به مواد ساده تر تبدیل شده و به تدریج مواد معدنی موجود در ساختار خود را نیز آزاد کنند. ما در ادامه به معرفی انواع کودهای آلی می پردازیم.

کودهای بیولوژیک و زیستی

مواد تلقیحی میکروبی، حاوی میکروارگانیسم های مفید، که پس از استعمال آنها روی بذر در خاک قادر به ادامه حیات بوده و باعث بهبود حاصلخیزی خاک می شوند و با افزایش تعداد و فعالیت زیستی میکروارگانیسم های دلخواه در محیط ریشه به رشد گیاه کمک می نمایند. لازم به ذکر است که کودهای بیولوژیک منحصراً به مواد آلی حاصل از کودهای دامی، اضافات گیاهی و غیره اطلاق نمی شود، بلکه تولیدات حاصل از فعالیت میکروارگانیسم هایی که در ارتباط با تثبیت نیتروژن و یا فراهمی فسفر و سایر عناصر غذایی در خاک فعالیت می کنند را نیز شامل می شود. با این وصف وجود و حضور میکروارگانیسم ها در این فرآیند لازم و ضروری است. ولی وجود برخی از محدود کننده ها از قبیل تنش های محیطی بلند مدت مانند خشکی، درجه حرارت کم و زیاد، یخبندان و غرقاب، استفاده بی رویه از سموم شیمیایی و عدم حضور گیاه میزبان مناسب به مدت طولانی باعث کاهش جمعیت میکروارگانیسم های مورد نظر در خاک های یک منطقه می شوند. براساس گزارشات و مشاهدات موجود، کاربرد کود زیستی باعث کاهش مصرف کود شیمیایی حداقل تا مقدار 30 درصد می گردد. علاوه بر صرفه جویی فوق، تولید و مصرف کودهای زیستی می تواند حفظ و توسعه حاصلخیزی خاک، جلوگیری از ایجاد آلودگی خاک و منابع آب های سطحی و زیرزمینی ناشی از ترکیبات باقی مانده کودهای شیمیایی و جلوگیری از توسعه بیماری های ناشی از مصرف آب و محصولات آلوده به ترکیبات نیتروژنه ای که در اثر کاربرد کودهای شیمیایی به ویژه کودهای نیتروژنه ایجاد می شوند را به دنبال داشته باشد. از دیگر مزایای این نوع کودها می توان به استفاده فوری پس از خرید اشاره کرد. این کودها حجم و وزن کمی دارند. لذا حمل و نقل آنها به آسانی صورت می گیرد. با وجود این، نگه داری و کاربرد آن ها نیازمند رعایت موارد خاصی می باشد که برای هر میکروارگانیزم به طور خاص متفاوت است.

قارچ های میکوریزا

واژه میکوریزا  به طور کلی به همزیستی بین ریشه گیاهان و میسلیوم های قارچی (به معنی قارچ ریشه) اطلاق می شود.  ثابت شده است که گیاهان میکوریزایی می توانند از طریق ریسه های قارچی با گیاهان مجاور خود ارتباط برقرار کنند و مواد فتوسنتزی و عناصر غذایی مورد نیاز خود را در یک ارتباط چندگانه مبادله کنند. این فرآیندها کارایی تولید را در اکوسیستم ها به ویژه اکوسیستم هایی که دارای مخلوط مناسبی از لگوم ها و گراس ها هستند به مقدار بسیار زیادی افزایش داده است .میکوریزا سطح ریشه را برای جذب بهتر مواد غذایی از خاک افزایش داده و بوته ها را سالم و سریع الرشد نگه می دارد. اکثر گیاهان با ریشه های میکوریزا فقط فسفر را از خاک به ریشه منتقل می کنند و شاید ترکیبات نیتروژن را نیز از قارچ ها به خاک منتقل کنند. مهم ترین نقش میکوریزاها در کشاورزی و به ویژه زراعت ارگانیک بهبود وضعیت تغذیه گیاه در رابطه با فسفر و کاهش قابل ملاحظه نیاز به مصرف کودهای شیمیایی فسفر می باشد. از این نظر قارچ های میکوریزا به عنوان نوعی کود زیستی قلمداد می شوند. این قارچ ها علاوه بر فسفر در جذب سایر عناصر غذایی ماکرو المنت و میکروالمنت نیز نقش داشته و همچنین باعث افزایش مقاومت گیاه میزبان به برخی تنش های محیطی از جمله تنش خشکی می شوند. علاوه بر آن به علت سنتز برخی ترکیبات خاص و بهبود وضعیت اکوفیزیولوژیک گیاه بعد از برقراری رابطه همزیستی، خسارات ناشی از آفات و امراض و عوامل پاتوژن کاهش می یابد. این قارچ ها سبب بهبود وضعیت ساختمان خاک شده و حاصلخیزی خاک را افزایش می دهند.

کمپوست

کمپوست کردن، تبدیل میکروبی بقایای آلی گیاهی و جانوری قابل تجزیه به هوموس پایدار است. عمل کمپوست کردن مواد آلی معمولاً توسط ریز جانداران بومی خاک، باکتری ها، قارچ ها؛ اکتینومیست ها صورت می گیرد. هدف اصلی در کمپوست سازی تثبیت کردن مواد آلی فسادپذیر به منظور ذخیره مقدار زیادی عناصر غذایی و یکنواختی مناسب ماده خشک به عنوان یک کود است. تولید کمپوست به دو روش صنعتی و سنتی صورت می گیرد که در روش صنعتی، تولید کمپوست توسط سازمان بازیافت انجام می شود. بدین ترتیب که پس از تحویل زباله ها و مواد ضایع مراحل بعدی که شامل روش تغذیه، دسته بندی، خرد کردن، تخمیر و در نهایت خشک کردن و بسته بندی است، انجام می شود.

تولید کمپوست به روش سنتی ممکن است به روش حوضچه ای و یا روش توده ای سطحی انجام گیرد. روش سنتی معمولاً در حوضچه هایی در باغ و یا منزل انجام می شود. بدین صورت که حوضچه هایی به طول 2 تا 9 متر و به عرض 5/1 تا 5/2 متر و به عمق یک متر می سازند. سپس مواد اولیه کمپوست را داخل حوضچه ریخته و هر چند روز یک بار مواد را به هم زده تا هوا وارد آن شود. معمولاً طی 35 تا 45 روز این مواد آلی توسط موجودات ذره بینی تجزیه و به کود کمپوست قابل مصرف تبدیل می شوند. گاهی اوقات داخل حوضچه ها مقداری کود اوره اضافه می کنند تا کار پوسیده شدن راحت تر انجام گیرد یا اینکه کرم های خاکی را در حوضچه ها می ریزند تا کمپوستی تولید شود که به آن اصطلاحاً ورمی کمپوست (Vermicompost) یا کمپوست تولید شده توسط کرم های خاکی گفته می شود. اگر میخواهید اطلاعات کاملی در خصوص کود کمپوست کسب نمایید به مقاله کود کمپوست: طلای سیاه باغبانی مراجعه نمایید.

ما در مقاله بعدی به روش های کاربرد کود خواهیم پرداخت. امیدواریم که این مقاله برایتان مفید واقع شده باشد. از این که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید، خرسندیم.