یکی از مهمترین ابزارهای مدیریتی جهت بهبود رشد درختان میوه و همچنین افزایش تولید و عملکرد، توجه به وضعیت تغذیه گیاه و حاصلخیزی خاک است. مرکبات به عنوان یکی از مهمترین محصولات باغی در کشور، برای افزایش و بهبود تولید کمی و کیفی خود نیاز به تغذیه مناسب و متعادل دارند. ما در این مقاله و بخش دوم همین مقاله بطور کامل در خصوص نقش عناصر غذایی در تغذیه مرکبات، اطلاعاتی ارئه خواهیم نمود.
فهرست مقاله
مقدمه نقش عناصرغذایی در تغذیه مرکبات
توجه به تغذیه مناسب برای مرکبات منجر به عملکرد مطلوب، بهبود رنگ، طعم و شکل میوه می شود. همچنین کاهش ریزش میوه ، افزایش مقاومت در برابر آفات و بیماریها و ایجاد مقاومت در برابر سرما از دیگر پیامدهای تغذیه مناسب می باشد. در تغذیه صحیح مرکبات نه تنها باید هر عنصر به قدر کافی در دسترس گیاه قرار بگیرد بلکه وجود تعادل بین عناصر غذایی مصرفی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا در شرایط عدم تعادل تغذیه ای نه تنها افزایش عملکردی رخ نمی دهد بلکه اختلالاتی نیز در رشد و فعالیتهای متابولیکی گیاه ایجاد می شود. همانطور که مرکبات بدون کاربرد عناصر پر مصرف قادر به ادامه حیات نیستند، عدم استفاده از عناصر کم مصرف نیز سبب کاهش معنیدار رشد و عملکرد این درختان خواهد شد. در این مقاله و مقاله بعدی به ارائه مطالبی در ارتباط با نقش هر یک از عناصر غذایی مورد نیاز گیاه اعم از ماکرو (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیوم و گوگرد) و میکرو (آهن، روی، مس، منگنز، بور و مولیبدن) در رشد و عملکرد مرکبات پرداخته می شود.
اهمیت عناصر غذایی پر مصرف در تغذیه مرکبات
نقش نیتروژن در تغذیه مرکبات
این عنصر برای تشکیل میوه و داشتن عملکرد مطلوب ضروری بوده و مهمترین عنصر غذایی می باشد که در تغذیه مرکبات نقش دارد. کاربرد مقادیر کافی از این عنصر تعیین کننده میزان رشد رویشی درختان است، همچنین در گلدهی، عملکرد محصول، رسیدگی میوه ها و مسائل فیزیولوژیک پس از برداشت گیاه نیز دخالت مستقیم دارد. علاوه بر این، نیتروژن در ساخت ترکیبات پروتئین، اسیدهای آمینه و کربوهیدراتها نقش فعال داشته و در رنگ بندی میوه ها و افزایش حجم آب میوه نیز موثر است. از طرف دیگر نیتروژن زیاد سبب تاخیر در رنگگیری میوه شده و همچنین سبب افزایش حساسیت به بیماریها می شود.
نقش فسفر در تغذیه مرکبات
از دیگر عناصری است که به مقدار زیاد مورد نیاز مرکبات می باشد. مهمترین نقش آن دخالت در انتقال انرژی در گیاه بوده و همچنین در فعالیتهای متابولیکی موثر بوده و از این طریق به طور غیر مستقیم بر عملکرد محصولات تاثیر گذار می باشد. علاوه بر این، فسفر بهبود رشد ریشه و تحریک گلدهی و رسیدگی دانه را سبب شده و کمبود این عنصر باعث عقب افتادگی رشد مرکبات و تاخیر در گلدهی و میوه دهی می شود. در تشکیل بذر نقش اساسی داشته و به مقدار زیاد در بذر و میوه یافت می شود. بطور خلاصه تاثیر کاربرد فسفر در کیفیت مرکبات را می توان به این صورت توصیف نمود که فسفر کیفیت خوب میوه، توسعه قند و مقدار آب میوه بالا را تضمین نموده و برای ایجاد پوست صاف باید میزان کاربرد آن در تعادل با نیتروژن باشد. همچنین سبب افزایش نسبت کل مواد جامد محلول به غلظت اسید میوه می شود.
نقش پتاسیم در تغذیه مرکبات
پتاسیم برای ساخت اسیدهای آمینه ضروری است. در شرایط کمبود این عنصر عملکرد میوه کم و کیفیت آن نامطلوب می شود، میوه ها نارس به نظر می رسند و طعم آنها ترش می شود. همچنین کمبود پتاسیم باعث می شود پوست میوه ضخیم تر و میوه ها خشنتر و کم آب تر شوند. تامین مقادیر کافی از این عنصر جهت حفظ رشد درخت و توسعه کیفیت و اندازه میوه اهمیت دارد. همچنین پتاسیم در افزایش خاصیت انباری میوه نیز نقش دارد.
نقش کلسیم در تغذیه مرکبات
در شرایط کمبود کلسیم، احتمال ابتلا به پیری زود رس و آلودگیهای قارچی در مرکبات افزایش می یابد می شود. حتی کاربرد مقادیر کم کلسیم در باغات میوه بویژه مرکبات می تواند در کاهش زیانهای مربوط به اختلالات انباری مانند انواع پوسیدگیهای قارچی موثر باشد. در شرایط کمبود کلسیم، نوک ساقه های در حال رشد و جوانترین برگها تغییر شکل داده و در شرایط پیشرفته تر کمبود حاشیه برگها دچار سختگی می شود. به دلیل نقش و تاثیر مهم کلسیم در استحکام دیواره سلولی، بافتهای متاثر از کمبود کلسیم، نرم و چوب پنبه ای می شوند و در مرکبات نیز در شرایط کمبود کلسیم با ترک خوردگی پوست میوه مواجه هستیم.
نقش گوگرد در تغذیه مرکبات
گوگرد از دیگر عناصر پر مصرف ثانویه مورد نیاز گیاه است و در سنتز اسیدهای آمینه گوگرد دار شامل سیستئین، سیستین و متیونین نقش دارد و از این طریق به طور غیر مستقیم بر عملکرد کیفی مرکبات تاثیر گذار می باشد. گوگرد آلی به صورت پروتئین به همراه بقایای گیاهی و حیوانی به خاک اضافه می شود. کمبود گوگرد منجر به کاهش تعداد سلول های برگ و سطح برگ می گردد که به سبب آن میزان کلروفیل کاهش یافته که در این صورت از سنتز پروتئین جلوگیری شده و انباشتگی ازت آلی و نیترات در میوه اتفاق می افتد.
نقش منیزیوم در تغذیه مرکبات
منیزیوم بر عکس کلسیم در گیاه متحرک بوده و در شرایط کمبود، از بافتهای مسن به بافتهای جوان منتقل می شود. منیزیوم جزئی از ساختار کلروفیل است و کمبود آن باعث کاهش مقدار کلروفیل و کند شدن رشد گیاه می شود. از دیگر نقشهای اساسی این عنصر در توسعه بذر می باشد، همچنین در سنتز تنظیم کننده های رشد نیز نقش حیاتی دارد. کمبود منیزیوم در مرکبات باعث کاهش مقاومت درختان به سرمازدگی شده و طول مدت انبار داری میوه ها کم می شود. تامین مقادیر کافی از این عنصر برای مرکبات باعث بزرگ شدن اندازه میوه و افزایش وزن میوه می شود. همچنین مشاهده شده است که در شرایط کمبود منیزیوم در مرکبات ممکن است شاخساره ها مورد حمله قارچی قرار بگیرند.
سخن پایانی
ما در این مقاله به تبیین نقش تعدادی از عناصر غذایی در تغذیه گیاهی مرکبات پرداختیم. برای آشنایی با دیگر عناصر غذایی و نقش آنها در تغذیه گیاهی میتوانید به مقاله نقش عناصر غذایی در تغذیه مرکبات – بخش دوم مراجعه نمایید. در ضمن اگر گیاه یا درختانتان دچار کمبود عناصر غدایی شده اند، می توانید از محصولات طوبی استفاده نمایید.
برای نمونه کود کلات آهن LEAFON که دارای 13 درصد آهن به صورت EDTA بوده که قابلیت جذب برگی بالایی داشته و جهت درمان کمبود آهن در باغات مرکبات می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. محلولپاشی آهن با این کود بهتر است در سه مرحله و هر بار با غلظت 1/5 در هزار و به فاصلهء 20 روز صورت بگیرد. همچنین در زمان فندوقی شدن میوه نیز در صورت مشاهدهء علائم کمبود آهن، یک مرحله محلولپاشی توصیه می شود. محلولپاشی در ساعات خنک روز (اوایل صبح یا هنگام غروب باید انجام گیرد، از محلوپاشی در ساعات گرم روز به دلیل افزایش احتمال برگ سوختگی جلوگیری شود) انجام شود. نهایتا شما می توانید با مراجعه به بخش فروشگاه سایت، محصول مورد نیاز خود را انتخاب کرده و سفارش دهید.
