در ارتباط با اثرات سوزاندن بقایای گیاهی در سطح مزرعه، مهمترین نکته ای که باید به آن اشاره کرد، افزایش غلظت گاز دی اکسید کربن (CO2) در اتمسفر می باشد. در واقع از بعد از انقلاب صنعتی غلظت دی اکسید کربن در جو دو برابر شده و به 320 میلی گرم در لیتر رسیده که تا پیش از آن، این مقدار چیزی حدود 130 تا 150 میلی گرم در لیتر بود که حاکی از تاثیر فعالیت های بشری در افزایش غلظت گاز دی اکسید کربن در اتمسفر می باشد. بجز افزایش آلودگی محیطی، بایستی از مشکلاتی که سوزاندن بقایای گیاهی در مزرعه ایجاد میکند، مطلع شده و بهترین راهکار را اتخاذ نمایید. پس تا پایان با ما همراه باشید.
فهرست مقاله
اثرات سوزاندن بقایای گیاهی در مزرعه چه مشکلاتی دارد؟
در چنین شرایطی که هر نوع فعالیت کشاورزی و صنعتی و حتی شخم زدن زمین (باعث اکسایش مواد آلی خاک و تولید CO2 می شود، دلیل اینکه میگوییم “کشاورزی بدون شخم” حفظ همان مقدار ناچیز مواد آلی در خاک است) باعث تولید CO2 می شود، آتش زدن بقایای آلی به منزلهء نابودی آنچه که از مواد آلی در خاک باقی مانده است، می باشد (مطالعه مقاله آشنایی با کودهای آلی به شما پیشنهاد میگردد). 55 تا 60 درصد اراضی کشور زیر 1 درصد کربن آلی دارند. به عبارتی 60 درصد ار اراضی کشور زیر خط فقر مواد آلی می باشند و حال مساله این است که آیا در شرایطی که هیچ نوع مواد آلی به خاک اضافه نمی شود، آیا هر آنچه که در خاک داریم، هرچند اندک، را باید آتش زد؟ در واقع، این موضوع را نه فقط از جنبهء علمی و زیست محیطی بلکه باید حتما از منظر کشاورز نیز مورد توجه قرار داد.
دلایل کشاورز برای سوزاندن بقایای گیاهی
کشاورز اعتقاد دارد وقتی که مجبور به تناوب کشت و کشاورزی فشرده (حداقل دو فصل کشت) است، بعد از برداشت محصول زراعی بلافاصله در صدد راه اندازی کشت دوم خواهد بود که وجود این بقایا در سطح زمین، شخم زدن و کار تراکتور را با مشکل مواجه می کند. اگر کاه و کلش یا بقایای گیاهی از کشت اول در سطح مزرعه باقی بماند و با شخم به زیر سطح خاک برده نشود و بذر محصول هم کشت شود، در چنین شرایطی کشاورز بر حسب تجربه، زردی و ضعیفی محصول دوم را در مزرعه خود مشاهده می کند و برای اینکه محصولش دچار چنین شرایطی نشود، کاه و کلش را می سوازند. نسبت کربن به نیتروژن در این بقایای گیاهی بالا بوده (بالاتر از 30) و در مقابل تجزیه میکروبی در کوتاه مدت مقاوم می باشد که تحت چنین شرایطی میکروارگانیزمی که قرار است این بقایای حاوی کربن را تجزیه کند با ریشه گیاه برای جذب عناصر غذایی وارد رقابت خواهد شد و از آنجایی که این فرایند تجزیه و معدنی شدن مواد آلی، یک واکنش بیوشیمیایی با سرعت پایین می باشد و با ریشه گیاهی که قرار است در کشت دوم، کشت شود رقابت می کند، توصیه می شود یا کشتی صورت نگیرد یا شرایط برای تسریع واکنش معدنی شدن فراهم شود. ممکن است کشاورز از این واقعیت با خبر نباشد، ولی برای پیشگیری از آنچه که در عمل مشاهده کرده است (زردی و ضعیفی محصول دوم)، تصمیم به سوزاندن بقایای گیاهی کشت اول میگیرد.
وظیفه کارشناسان کشاورزی در خصوص سوزاندن بقایای گیاهی
حال وظیفه کارشناس کشاورزی این است که مشخص کند چطور می توان هم از دغدغه کشاورز کاست و هم در عین حال بقایا را حفظ نمود؟ با توجه به این واقعیت که مقدار مواد آلی در خاک کم است، یکی از مهمترین راهکارها برای تسریع فرایند اکسایش و معدنی شدن و همچنین حفظ بقایای گیاهی در خاک این است که کود نیتروژنه را به بقایای موجود در سطح مزرعه اضافه کرده (50 کیلوگرم اوره در هکتار) و سپس عملیات شخم انجام بگیرد. اگر بدون اضافه کردن کود نیتروژنه، عملیات شخم را انجام دهیم، عناصر موجود در ماده آلی دو منبع مصرف خواهند داشت: یکی گیاه بعدی و دیگری میکروارگانیزم، که در این رقابت میکروارگانیزم برنده خواهد بود. برای اینکه از این رقابت جلوگیری کنیم و طول دوره اکسایش مواد آلی را کوتاه کنیم میتوان هم جمعیت میکروارگانیزمها را افزایش داد و هم یک ماده غذایی نیتروژنه مثل اوره به سطح مزرعه اضافه شود که به تعدیل نسبت کربن به نیتروژن بقایای گیاهی کمک می کند (اگر میخواهید بدانید که چه منبع نیتروژنی استفاده کنیم؟ اطلاعات کسب نمایید، به مقاله مربوطه مراجعه نمایید). علاوه بر این روش، بهترین و اقتصادی ترین راهکار برای جلوگیری از سوزاندن بقایا و حفظ ارزش آنها، این است که بقایا از سطح مزرعه جمع آوری شده و عملیات کمپوست شدن (composting) صورت بگیرد. به دلیل دمای بالایی که در طی عملیات کمپوست شدن ایجاد می شود، بسیاری از آفات و بیماریها از بین خواهد رفت.
سخن پایانی
به طور کلی با توجه به اثرات سوء سوزاندن بقایای گیاهی از جمله ایجاد فشردگی خاک و کاهش ظرفیت نفوذپذیری خاک، کاهش جمعیت ریزجانداران مفید خاکزی و خروج عناصری مثل نیتروژن و فسفر به صورت ترکیبات گازی، توصیه می شود که برای حفظ و نگهداری شرایط خاک در حد مطلوب بقایای گیاهی را به کمپوست تبدیل کرده و کمپوست را به عنوان کود آلی در زمین استفاده کرد (آشنایی با عناصر مورد نیاز رشد گیاه).
همچنین اگر در اطرافتان گل و گیاهی دارید و یا صاحب زمین کشاورزی یا باغی هستید، خوب است بدانید که کمبود آهن پس از کمبود روی بالاترین درصد را در بین درختان مرکبات به خود اختصاص داده و توصیه می شود جهت تامین مقادیر کافی از این عناصر، کودهای شیمیایی آهن دار و همچنین کودهای حاوی عناصر ریز مغذی بکار گرفته شوند. همچنین در سایر درختان و همچنین گل و گیاه، کمبود آهن یکی از مشکلات شایع می باشد. شما میتوانید با مراجعه به فروشگاه سایت، نسبت به خرید محصولات مورد نیاز خود، اقدام نمایید. در ضمن برای افزایش اطلاعات خود پیرامون حوزه کشاورزی میتوانید به بخش مقالات سایت مراجعه نمایید.
